Net als een moslim Mekka gezien moet hebben, is een beetje homo of lesbo ééns in zijn leven naar Gay Pride New York geweest. Immers, daar is het allemaal uitgevonden. Hoewel de Europese (met name Nederlandse en Duitse) homobeweging aanzienlijk ouder is, hebben de Stonewall-rellen uit 1969 de homobeweging wereldwijd een enorme impuls gegeven. Het leek wel of de queens en de dykes de hele opstandige jaren zestig gemist hadden, om net op tijd de schade in te halen. Maar dan ook gelijk met een enorme knal: in het voortreffelijke Gay Metropolis valt te lezen dat de VS vóór Stonewall drie (3) homo-organisaties kende, en drie jaar erna 1000.
Langzaam aan – dat doen we niet in New York: niemand kan ongevoelig zijn voor de energy die hier in de lucht hangt. Alles snel-snel-snel. Nog niet bedacht wat je wil kopen? Ophoepelen. In de auto de weg kwijt? Aan de kant met die bak, uit de weg en snel een beetje. Altijd het nieuwste, het duurste en vooral: het hoogste. Dat juist hier in New York de vlam in de pan sloeg, mag dus achteraf geen verbazing wekken.
De march zelf toont vooral de verscheidenheid van de moderne beweging. Met de motorpotten voorop en de Stonewall-veteranen er direct achteraan, volgt een groot aantal groepen: beroepen, religies, steden; helaas ook een royaal aandeel van de medisch georiënteerde activisten. Hoewel New York als decor natuurlijk onovertroffen is, valt het met het extravagante eigenlijk wel mee: op het totaal zijn er niet zoveel travo’s. Het carnavaleske karakter van Keulen en Amsterdam is blijkbaar te frivool als je nog met zoveel serieuze problemen te maken hebt. Het is ook veel strakker georganiseerd: de hele route is afgegrendeld, en om de tien meter staat een agent. Dwarsverkeer, zelfs voetgangers, wordt strikt gereguleerd, hetgeen gezien het massale karakter natuurlijk geen wonder mag heten. Gelukkig ontdekte uw verslaggever net op tijd dat je met een perskaart wel overal mag lopen. Soms gaat het mis: een echte queen werd overreden door een float met stevige dames erop: gebroken heup en fikse vertraging.
Wat achteraf, naast de geweldige energie van de stad, toch ook sterker dan verwacht blijft hangen is de enorme slachting die onder de mannen in de jaren tachtig is aangericht. Iedereen in de stad (mannen en vrouwen) heeft er persoonlijk mee te maken gehad en vertelt een eigen versie van het drama; ook dit was misschien wel honderd keer erger dan Amsterdam of Assen. Je zou haast gaan geloven dat een hogere macht eens flink op de rem is gaan staan na al die vrijheid-blijheid van de seventies. Want hoeveel tijd zat er nou helemaal tussen Stonewall en the plague? Een magere twaalf jaar…….
Maar wat is nu New York voor de mensen die er wonen? Een aantal mensen vertellen over hun leven hier.
Activiste Jeannet
‘Het was 27 juni 1969, en we kwamen uit een lesbo-bar, gerund door Jimmy the Dyke. Een enorm tumult, we zagen een groep agenten die een paar nog jonge queens in elkaar aan het timmeren waren. Nou we doken er gelijk bovenop. Iedereen zat onder het bloed, ik zie die ene agent nog voor me, hij lag helemaal open. En een andere agent liep maar te roepen: ‘Maak ze kapot!’. We werden met z’n allen zó vreselijk kwaad: al die jaren dat we dat getreiter hadden moeten verdragen. De grootste truzen gingen opeens als ervaren straatvechters tekeer. We werden allemaal opgepakt. Ze hadden bussen waarin ze de nichten wilden afvoeren; ze werden er aan de voorkant ingestopt en wij braken de achterkant open en haalden ze er weer uit. Het was één groot slagveld, ik heb nog nooit zoveel bloed bij elkaar gezien. Maar terwijl het allemaal gebeurde wisten we dat er echt iets zou gaan veranderen; we zouden het niet meer pikken, we waren het allemaal zó spuugzat. ‘s Nachts om drie uur zaten we allemaal op straat tegen elkaar aan en wisten dat we iets bereikt hadden, dat de wereld niet meer hetzelfde zou zijn.’
‘Al snel na de rellen werden er plannen voor de toekomst beraamd. We bedachten een mars, net als de anderen deden, en gingen juni 1970 zonder toestemming 6th Avenue op, het hele eind naar Central Park. Het kon ons niets schelen. Alle media waren er en de politie wist dat we de hele boel kort en klein zouden slaan als ze ons ook maar één voet dwars zouden zetten. De afloop is bekend.’
‘Ik heb mijn hele leven in New York gewoond, eerst in Queens en nu in Connecticut, net over de rivier. Ik ben door alles wat ik hier heb meegemaakt natuurlijk sterk met de stad verbonden. New York biedt op alle terreinen het beste, en. iedereen heeft zijn eigen lifestyle. Een deel van de geschiedenis wat ik liever had gemist, zijn de tachtiger jaren: ik heb geloof ik wel tweehonderd vrienden en kennissen verloren. Het was ongelofelijk en ik wist op het laatst niet meer wat ik tegen hun moest zeggen; en dat nadat we overal voor gevochten hadden.’
Moeders Cina & Ronette
‘Er zijn natuurlijk veel lesbo’s en lesbostellen die geen kind willen, maar heel veel toch ook wel. Ze naderen de veertig, hebben een relatie, en gaan dan nadenken. Heb je een beslissing genomen, dan moet je een methode kiezen. Je kunt het zelf doen, of je gaat naar de spermabank. Dat doen de meesten hier. Het is hier helemaal geregeld, met vergunningen en zo, de spermabanken mogen alleen aan artsen leveren. Je kunt een anonieme donor krijgen, waarbij je er natuurlijk wel allerlei gegevens bij krijgt, of een donor waarmee het kind op z’n achttiende contact kan opnemen, de zogenaamde yes-optie. Er is daarin helaas wel minder keuze.’
‘Je moet een aantal aspecten goed afwegen als je een kind wilt. Ben je er aan toe, wie van beiden is het jongste, en hoe regel je het met je werk (ouderschapsverlof, overwerk) en niet te vergeten in dit land: hoe ben je verzekerd? Vooral deze laatste aspecten worden nogal eens onderschat. Anders dan bij hetero’s, gaan beide moeders vaak een tandje terug met hun carrière.’
‘Het verschil tussen de ‘echte’ moeder en de vriendin valt meestal wel mee, hoewel de intimiteit van de borstvoeding een issue kan zijn. Meestal wordt het kind door de vriendin geadopteerd, iets wat trouwens een dure grap is. Het geeft bescherming tegen de familie van de natuurlijke moeder, een niet te onderschatten gevaar.’
‘We wonen hier in Brooklyn, in een huis dat we samen met twee gay-vrienden gekocht hebben; wij wonen beneden en zij boven. We waren al lang bevriend en nu zorgen ze een avond in de week en op zaterdag voor Hannah. Ze kunnen inderdaad luiers verschonen.’
‘In deze buurt ben je eigenlijk abnormaal als je gewoon getrouwd bent. Er zijn hier zoveel verschillende samenlevingsvormen dat wij absoluut niet opvallen, en dat willen we voor Hannah ook niet. Omdat drie van ons in Manhattan werken, hebben we volop deel aan de dynamiek van de grote stad. Manhattan is net het Zwarte Gat: alles verdwijnt erin en je komt er nooit weer uit. Vergeleken met hier is het overal anders saai. We zijn ontzettend aan de stad gebonden, mede omdat het weekendverkeer een nachtmerrie is, een uitstapje is vaak gewoon niet leuk meer vanwege de opstoppingen. Maar het onderwerp ‘wel of niet weg uit de stad’ komt regelmatig aan de orde en steeds realiseren we ons dat we het hier erg naar onze zin hebben.’
Barkeeper Joey
‘Ik kom uit Brooklyn en woon al meer dan twintig jaar in de East Village. De energy, daar gaat het hier om. Velen zijn er verslaafd aan, en anderen zien het als stress en verlaten de stad. Ik heb natuurlijk rondgereisd, maar het is nergens zoals hier, hoewel het een aantal jaren natuurlijk niet zo goed gegaan is; er is na the plague een hele generatie verloren gegaan. Je mag ook geen publieke seks meer hebben, zoals vroeger. Daarom zie je nu privé-feesten opduiken, waar wel alles kan. Ze huren met een paar man een ruimte en vinden via het internet voldoende klanten. Soms wordt er geselecteerd (alleen hot guys of zwarten) en soms ook niet. Er is dus veel ondergronds gegaan. De sauna’s zijn nog wel open, maar met bordjes op de deur dat je niks mag doen, wat natuurlijk in de praktijk niets uitmaakt. Soms is er opeens een bar met een darkroom.’
‘Voor IML (International Mister Leather) was ik in Chicago, en daar is het nog een beetje zoals hier in de seventies, veel meer leer, en allemaal wat tammer, niet het tempo van hier. Er zijn sowieso minder leerbars dan vroeger: veel jongens zijn er immers niet meer. Wel zie je tegenwoordig in de East Village allerlei bars voor het jongere publiek dat wat meer op tattoos, piercings en rubber is.’
‘Ik ben altijd barkeeper geweest, en probeer daarnaast ook te fotograferen, ik heb een paar kleine tentoonstellingen gehad. Verder had ik natuurlijk nooit gedacht dat ik nu nog in leven zou zijn. Toen ik 45 werd, twee jaar geleden, heb ik daarom maar een groot feest gegeven. Ik ben ook lang als vrijwilliger bij GMHC (Gay Men’s Health Crisis) aktief geweest, maar daar ben ik mee opgehouden. Ik deed de intake, kijken hoeveel en welke zorg mensen nodig hadden. Maar het gebeurde steeds vaker dat ze de boel probeerden op te lichten, vooral drugsgebruikers hebben daar een handje van. Je praat dan bijvoorbeeld een hele avond intensief met ze en opeens zeggen ze iets waardoor blijkt dat ze alles bij elkaar liegen; dat kon ik op een gegeven moment niet meer opbrengen.’
Dokter Sondra
‘Ik heb mijn hele leven hier gewoond, woon nu in Manhattan, uptown. De energie hier is de stad is enorm en intellectueel erg stimulerend, hoewel velen er ook een burn-out aan overhouden. Alle professionals die ik ken werken vreselijk hard, tot acht uur ‘s avonds, en vaak zes dagen per week. Vroeger hadden velen in mijn beroep (de gezondheidszorg) twee banen. Maar nu, met de bezuinigingen, is er te veel werk voor de overgeblevenen en slokt die ene baan al je energie op. Je ziet dat men gaat kijken naar vervroegde pensionering, alleen om iets meer tijd voor andere dingen te hebben. Tegelijkertijd wil men onafhankelijk zijn, en daarvoor heb je juist meer geld nodig.’
‘Ik studeerde als arts af in 1984, midden in de crisis. Het was echt vreselijk, net een slagveld, net Vietnam, al die creatieve mensen die verdwenen zijn. Iedereen was voortdurend in de rouw, en het hele support system zakte in elkaar. Men kreeg ook de vreselijkste aandoeningen, waar niets mee te beginnen was; velen stierven een langzame en wrede dood.’
‘Ik werk in de verslaafdenzorg en ben daarnaast vrijwilliger bij GMHC (Gay Men’s Health Crisis), ik zorg voor de testprocedures. Ik zie veel verschil tussen de verschillende minderheden in de omgang met de crisis, en in toegang tot hulp: de sociaal-economische verschillen komen steeds duidelijker naar voren. Ik vind dat de hele gezondheidszorg hier steeds slechter wordt. Zelfs voor mensen uit het vak zoals ik, die vroeger makkelijker ertussen geschoven werden, heb je wachttijden, soms wel drie maanden. De verzekeringen doen ook steeds moeilijker, als je iets hebt en ze willen niet betalen kan je dagen aan de telefoon hangen. De enigen die goede zorg hebben zijn de mensen die zo rijk zijn dat ze het uit eigen zak kunnen betalen. Dit alles heeft ook zijn weerslag op de gezondheidswerkers: de mensen die het feitelijke werk doen hebben het echt heel moeilijk.’
‘Je zou eigenlijk willen dat altijd jaar juni was, zo actief is het homoleven hier vlak voor Gay Pride, hoewel wij veertigers wel wat meer thuiszitten. Ik was blij te zien dat er veel jonge mensen naar de march komen, blijkbaar slaat het nog steeds aan’.
Door: Paul Roggema
