De Nashville-verklaring heeft de afgelopen week veel stof doen opwaaien. Zowel in de orthodox protestantse kerken, als in de LHBTIQ+ gemeenschap. Eigenlijk door heel Nederland. Veel publieke instanties lieten hun solidariteit met de LHBTIQ+ gemeenschap blijken door de regenboog vlag uit te hangen. Afgelopen woensdag kwamen zo’n duizend mensen bij elkaar bij het Amsterdamse homomonument om een tegengeluid te laten horen. De zogeheten Viering van de Liefde was een krachtig moment om solidariteit te tonen met de orthodox protestantse LHBTI’s en iedereen er aan te herinneren dat liefde voor iedereen is.
Onder de sprekers waren Wielie Elhorst, ‘roze predikant’ en initiatiefnemer, Astrid Oosenbrug, voorzitter COC, en Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam. Bij deze een greep uit de krachtige en ontroerende lezingen.
Wielie Elhorst – initiatiefnemer en ‘roze predikant’
Alleen het gesproken woord telt
~1 Korintiërs 13~
Ik las jullie een stukje uit de Bijbel, uit de Eerste Brief van Paulus aan de christelijke gemeente in Korinthe. Ze maakten er een potje van daar. Sommigen dachten dat het nodig was ook in de christelijke gemeente te spreken in rangen en standen. Sommigen hoger, anderen lager. Sommigen beter, anderen minder goed. Paulus ergerde er zich kapot aan en verwees naar de fundamentele betekenis van geloof, hoop en liefde, maar de grootste van deze: de liefde.
Hoe moeilijk is het voor mensen, gelovig en ongelovig, om het denken in onderscheid los te laten. Waarom blijven we daarin maar volharden? Afgelopen weekend werden we er nog weer eens zeer onaangenaam mee geconfronteerd in de Nederlandse versie van de Nashville Verklaring. De pijn was en is extra groot, omdat de gebezigde taal zo niets ontziend en gevoelloos is, van zo weinig respect getuigt voor de integriteit en eigenheid van ieder afzonderlijk mens. Als er een ding duidelijk is geworden in de afgelopen dagen is dat we dit zo niet meer willen, met alle respect voor de vrijheid die ieder mens heeft om eigen opinies te delen. De hoeveelheid aan ondersteunende reacties vanuit kerk en samenleving was en is overweldigend. Uit zorg en solidariteit met wie door de Verklaring ernstig worden geraakt ging overal de regenboogvlag uit: van de protestantse Oranjekerk hier in Amsterdam tot de rooms-katholieke Bonifatiusparochie in Leeuwarden en de vrijgemaakt-gereformeerde kerk in Arnhem, van het stadhuis in Houten tot de Vrije Universiteit hier ter stede. Een stevige stellingname mochten we vernemen van de landelijk secretaris van de Protestantse Kerk in Nederland ds. René de Reuver alsook van Minister van Engelshoven van het ministerie van OCW. En wat een ongelooflijke hoeveelheid van 30.000 handtekeningen in zo’n korte tijd voor de Liefdesverklaring, een actie geïnitieerd door Boris van der Ham van het Humanistisch Verbond en ds. Joost Röselaers, landelijk secretaris van de Remonstranten.
Mensen zijn vrij te denken en te geloven wat ze willen, maar wie het gesprek of de verbinding zoekt met de ander kan het niet meer doen zoals de opstellers van de Nashville Verklaring het hebben gedaan. De schade is te groot en het gesprek over de liefde, over de menselijke seksualiteit, over gender, over identiteit, is daarvoor veel te kostbaar. Als gelovigen erkennen dat alle mensen zijn geschapen naar Gods beeld en gelijkenis zijn geschapen, laten we ons daar dan ook naar gedragen, in vredesnaam.
Wat ben ik ontzettend blij, wat geeft het mij hoop en wat troost het mij en vele, vele gelovige LHBT+’ers , dat jullie in zo groten getale zijn gekomen, allemaal mensen van goede wil. Ontzettend veel dank daarvoor. Met deze viering van de liefde willen we onderstrepen dat we als mensen op elkaar zijn aangewezen, niemand uitgezonderd, ook de ondertekenaars van de Nashville Verklaring niet, en dus zeker niet als het gaat om het mooiste wat we als mensen hebben: de liefde. Wie weet dat mensen op elkaar zijn aangewezen, kan daar nooit meer lukraak en vrijblijvend over spreken. Wie de liefde viert, valt van de ene in de andere verbazing en daar raken we nooit over uitgepraat.
Ik roep de kerken waartoe de ondertekenaars van de Nashville Verklaring behoren op alle ondertekenaars persoonlijk op te zoeken en met hen in de Geest van Jezus Christus te spreken over hun handelen. Dit kan en mag niet onweersproken blijven, juist omdat het over de liefde gaat. De christelijke LHBT-beweging zal in dat gesprek van harte blijven ondersteunen.
We zijn verheugd en vereerd een paar mensen bereid gevonden te hebben die vanavond sprekend willen delen in hun viering van de liefde. Om te beginnen luisteren we naar de burgemeester van Amsterdam Femke Halsema. Wat geweldig dat je op zulke korte termijn tijd kon maken om vanavond met ons mee te vieren.
We gaan graag naar je luisteren.
Femke Halsema – burgemeester Amsterdam
Alleen het gesproken woord telt
Ik wilde je en wist dat ik je missen zou
Jou willen is je missen
Het was missen op het eerste gezicht
Deze dichtregels van Willem Jan Otten waren een mantra in mijn hoofd en hart, toen ik – als adolescent – om de haverklap verliefd was. De pijn, het liefdesverdriet en het missen die daarbij horen zijn gruwelijk en tegelijkertijd schitterend – en niet voor niets een eeuwenoude inspiratie voor dichters en zangers over de hele wereld.
Er wordt gezegd dat sommige mensen verliefdheid zouden moeten verbergen.
Er wordt gezegd dat de keuze voor een geslachtsverandering een ideologie is.
Er wordt gezegd dat sommige mensen zich voor hun verlangens zouden moeten schamen.
Natuurlijk kunnen wij ervoor kiezen om die liefdeloze verklaring uit Nashville te negeren.
Maar wij spreken wèl, omdat niemand mag worden gedwongen de liefde te missen.
Wij laten ons wèl zien, omdat nog teveel mensen zich moeten verstoppen.
Wij komen wèl bij elkaar, omdat nog teveel mensen buitengesloten en uitgestoten worden.
Wij zijn hier met vertegenwoordigers van kerken waar Amsterdammers ongeacht seksuele voorkeur, identiteit of afkomst, elke dag liefde kunnen vinden. Wij zijn hier met lhbt-ers die zich niks aantrekken van het idee dat geloof er niet voor hun is. Wij zijn hier samen om het vooroordeel te loochenen dat alle geloof of alle gelovigen homofoob en intolerant zouden zijn.
Wij blijven in gesprek zijn met andersdenkenden, maar we zijn ook onvermurwbaar.
Omdat liefde geen moreel oordeel, geen toetssteen nodig heeft.
Omdat de we liefde eenvoudig niet kunnen missen.
Wielie Elhorst – initiatiefnemer en ‘roze predikant’
Alleen het gesproken woord telt
De liefde is zo kwetsbaar als licht, zeker als het licht van een kaars. Een zuchtje wind en het is weg. Voor je het weet heeft de duisternis het licht gegrepen. Als afsluiting van deze bijeenkomst willen verschillende vertegenwoordigers van religies en levensbeschouwingen hun licht over de liefde opsteken, de broosheid, de kwetsbaarheid, het tere ervan vieren en eren. In de liefde komt aan het licht wie mensen zijn en mogen zijn, hoe rijk we zijn in de veelkleurige uitdrukking daarvan. Wij ontsteken het licht over de liefde omdat we geloven dat iedereen, met welke achtergrond dan ook, een bijdrage kan leveren aan wie mensen in liefde mogen zijn voor elkaar, een bijdrage die van ons mensen meer mens maakt.
Een licht wordt aangestoken door Dino Suhonic, moslim en medewerker van Maruf, een organisatie voor queer moslims, door Anita Chedi Shiwally, hindoe en LHBT-activiste, door ds. Barbara Rogoski, initiatiefnemer van de World Religion Boat die in 2016 meevaarde in de Canal Parade, Bart Mijland, humanist en naar eigen zeggen ‘a mediocre guy who works with amazing women’ – dat eerste waag ik te betwijfelen – en Boris van der Ham, voorzitter van het Humanistisch Verbond.
Na de bijeenkomst nodigen we jullie allemaal uit een licht te ontsteken op de driehoek aan het water of daar even bij stil te staan. Daarvoor neemt Hans Verhoeven nog even het woord. Zouden jullie hem nu al een daverend applaus willen geven voor zijn tomeloze inzet. Hij heeft zijn mooie benen uit zijn lijf gelopen voor ons allemaal de afgelopen 48 uur en dat mag beloond worden.
Dank jullie wel. Veel dank voor jullie komst.
We ontsteken het licht.
Astrid Oosenbrug – voorzitter COC
Alleen het gesproken woord telt
Lieve mensen,
Het is nogal wat als je als 12- of 13-jarige wordt uitgemaakt voor zondaar terwijl je probeert uit te vinden hoe je in elkaar zit. Als je te horen krijgt dat je er niet mag zijn. Als je zogenaamd uit naam van iets hogers wordt weggezet als minder.
En ook als je 50 bent, zoals ik zelf, is dat nog altijd bepaald niet leuk.
Als je opgroeit als LHBTI, heb je vaak een gevoel van anders zijn, van er alleen voorstaan. Velen van jullie zullen zich dat gevoel nog wel herinneren.
Het kruipt onder je huid en het blijft daar. Je kunt er soms een leven lang mee bezig zijn om daar doorheen te breken. Om onvoorwaardelijk te laten zien wie jij bent, wat jou mooi maakt, wat je mens maakt.
De uiterste consequentie gaat soms akelig ver. Sommige jongeren trekken de conclusie dat ze er helemaal niet mogen zijn.
En dat geldt zeker voor jongeren die zich niet thuis voelen in dat benauwde beeld van wat een jongen of meisje, een man of een vrouw, zou moeten zijn.
Sommigen van jullie zullen het nog steeds lastig vinden om wat je gelooft én wie je bent een goede plek te geven.
En je zult het aanwakkeren van die pijn maar op je geweten hebben…
Want dat is wat die 250 orthodox-protestante mannen doen met hun Nashville verklaring. Dat is wat Kees van der Staaij doet.
Aanzetten tot uitsluiting, pijn en zelfhaat.
En nu kan ik er helemaal naast zitten, maar wat ik ervan begrepen heb, is dat God in essentie staat voor naastenliefde. Liefde voor de mensen om je heen.
Dat is waar wij voor staan.
Dat is waar al die religieuze vertegenwoordigers en stromingen die hier vandaag bij ons zijn voor staan.
Dat is waar Nederland voor staat.
En het mooie is: sinds die 250 orthodoxe mannen zaterdag met hun verklaring kwamen, spoelt er een golf van liefde over Nederland.
De sociale media ontploffen zowat van de steunbetuigingen aan de LHBTI gemeenschap.
Kerken, scholen, gemeenten en bedrijven: ze hangen massaal de regenboogvlag uit.
Die regenboogvlag is vrijwel uitverkocht, meldde de krant vanmorgen.
Tienduizenden mensen tekenden de Liefdesverklaring van het Humanistisch Verbond.
Talloze kerkelijke voorgangers laten weten dat LHBTI’s in hun kerk juist wél welkom zijn.
En ook orthodoxe theologen, gelovigen en kranten laten weinig heel van de Nashville verklaring.
Die golf van liefde, die spoelt vandaag hier aan, bij ons eigen Homomonument, aan de voet van die prachtige Westerkerk. De Westerkerk waar ook vandaag weer de regenboogvlag wappert.
Die golf van liefde spoelt dat akelige pamflet weg. Die liefde nestelt zich uiteindelijk ook in de koudste harten.
Vandaag vieren we de liefde. Dus ik zou zeggen, pak je partner nog eens stevig vast, geef je lief een gepassioneerde kus en omarm je vrienden.
Naastenliefde. Inclusiviteit. Samen maken we het waar. Geen honderd haatpamfletten brengen daar verandering in.
De liefde wint.
Dank jullie wel.
Paula de Jong – dominee en bestuurslid PKA
Lieve mensen,
ik ben Paula, dominee, en lid van het bestuur van de Protestantse Kerk te Amsterdam.
Ik ben getrouwd met een man, samen hebben wij een samengesteld gezin.
Ik sta hier omdat ik geloof dat diversiteit zit ingebakken in de schepping – dat lees ik in Genesis 1.
Zeker nu we weten dat homoseksualiteit een natuurlijk gegeven is, kan dit geen zonde zijn tegen de schepping. Net zoals eten, drinken, slapen en vrijen levensbehoeften zijn die we allemaal van ons’ lieve Heer hebben meegekregen. Het hoort bij ons, zo zijn we gemaakt en dat is goed. Ik laat me ‘wat de bijbel zegt’ niet kapen door een groep die anders meent en schade doet.
Christenen lezen de Bijbel als leidraad voor hun leven. De vraag is wel: hoe lees je? Ik heb geleerd dat je de Bijbel niet als kant-en-klare morele zondecatalogus kan inzetten. De Bijbel is geschreven door veel verschillende mensen die leefden onder veel verschillende omstandigheden. In de Bijbel zelf vind je (heel interessant) discussies over hoe om te gaan met eerder gegeven wetten en regels. De belangrijkste stem daarin is voor mij die van Jezus. Hij legt het oudtestamentische gebod om God lief te hebben uit, met het gebod om je naaste lief te hebben als jezelf.
Hij handelt daar ook naar: er zijn allerlei voorbeelden waarin hij wetten en regels naast zich neerlegt om deze naastenliefde uit te voeren. Ook Nashville-ondertekenaars kunnen daar voorbeelden van noemen. Ik snap dus niet waarom zó gehamerd wordt op regels en zogenaamde christenplichten die de naastenliefde de das om doen.
De bijbel is een boek waarvan de boodschap pas gaat leven als je ‘m vertaalt naar nu en dat vertaalproces begint al in de bijbel zelf. Daarom zeggen we van bepaalde teksten: ze passen niet meer. Het zijn getuigen van een tijdgeest, een schrijversgeest, maar niet van Jezus’ geest.
Zijn boodschap overstijgt de tijdgeest en vandaag vertaal ik die met: je bent welkom omdat het leven/de liefde/God/ wat voor naam het voor jou heeft, je als eerste heeft verwelkomd.
Ik ben er trots op en dankbaar voor, hoe we binnen de Protestantse Kerk van Amsterdam vormgeven aan en leren over het elkaar in Gods naam welkom heten. De regenboogvlaggen gingen de afgelopen dagen massaal uit. We geven ieder op eigen wijze woorden aan het geloof en kunnen stevig discussieren. Maar: in alle pka-kerken, van ‘licht’ tot ‘zwaar’ vind je lhbt-mensen, single en samen, openlijk aanwezig, in allerlei functies, van predikant (Wielie!) tot voorzitter tot koster. Welkom.
Jolanda Molenaar – Transvisie
Lieve, veelkleurige mensen,
Met de klanken van “Komt allen tezamen” nog in de oren, staan we hier, mag ik hier staan
bij het homo monument, een kruispunt in de tijd,
een plek van gedachtenis en protest.
blikken we terug op de recente gebeurtenissen, want een onbarmhartig statement
kwam uit Nashville overwaaien,
schokte de natie, brak het hart van Amsterdam
Verontwaardigd nam ik kennis
van een fundamentalistisch document
dat homo’s en transgenders ontkent,
ze hun identiteit ontneemt,
geen greintje levensadem gunt,
neerzet als zondig, ziek en minderwaardig.
Ik was geschokt, verbijsterd,
verontwaardigd en verdrietig.
We zijn allemaal verontwaardigd
om de natte wind van een wezensvreemde cultuur
die de atmosfeer in Nederland en in Amsterdam verziekt.
We zijn verdrietig omdat broze stappen van toenadering tussen LHBTI en orthodox geloof
door dit document aan duigen zijn gegaan.
We zijn boos omdat een fundamentalistische mensvisie gelovige homo’s en transgenders
opnieuw de kast in jaagt.
We zijn verbijsterd om een liefdeloze Nashville verklaring die ontkent dat er meer is dan man en vrouw.
We zijn verontwaardigd omdat aan ons, homo’s en transgenders
geen ruimte wordt gegund
voor andere relaties dan hetero.
Twee weken geleden preekte ik
over de eerste christelijke martelaar: Stefanus, een man die het leven vierde en Jezus volgde in Zijn geest van liefde.
Hij werd belaagd en gestenigd
door wettische heteromannen
die meenden Gods bedoeling met ons te kennen.
Dit weekend herhaalde zich de geschiedenis. Nu zijn het de homo’s en transgenders, levend in de geest van Jezus en Stefanus,
die worden belaagd en gestenigd
door wettische heteromannen
die menen Gods bedoeling met ons te kennen.
Vandaag protesteren wij
en komen wij op voor wie we zijn:
echte, levende, warme, liefdevolle mensen.
Vandaag stenigen wij het Nashville document, want wij laten ons onze identiteit niet afpakken, wij laten ons niet kisten,
in de kast jagen of doodverklaren
door een verwerpelijke, fundamentalistische mensvisie.
Vandaag stenigen wij het Nashville document want wij kiezen voor Jezus’ barmhartigheid in plaats van de onbarmhartigheid
van liefdeloze dogma’s.
Vandaag stenigen wij het Nashville document want wij vieren het leven en de liefde
niet in de geest van dogmatische hersenspinsels, maar in de geest en de liefde van Jezus.
Niet onze belagers stenigen wij,
want wij verwerpen hun botte wapens, en hebben medelijden
met de angst die uit hun teksten opklinkt.
Niet onze belagers stenigen wij,
want vandaag willen wij een brug slaan waarover wij elkaar kunnen ontmoeten,
waar mét, niet over ons gepraat wordt,
en in de ogen van elkaar
het liefdevolle gelaat van Jezus zichtbaar wordt, een mens als wij en zij,
Vandaag staan we hier als mensen, verbonden in de liefde,
veelkleurig, veel gelovig, zelfbewust, in de geest van Jezus,
in de geest van Hem,
wiens eerste openbare statement was om op een bruiloft
water in wijn te veranderen.
Moge vandaag water in wijn veranderen, moge verwijdering omslaan in verbinding, moge haat verkeren in liefde,
mogen wonden over en weer worden geheeld en levens de ruimte krijgen
als een geschenk te worden uitgepakt.
Laten we Jézus leven,
Laten we Zijn Geest, Zijn liefde, leven, want: Ongestraft mag liefde bloeien!
