Door Paul Roggema
Het thema ‘LHBTIQ+ en veiligheid’ is altijd goed voor veel verwarring. Enerzijds geven enquêtes ondubbelzinnig aan dat de algemene, gemiddelde acceptatie door de jaren heen gestegen is. Dit komt overeen met de algemene waarneming dat velen in dit land kunnen leven zoals ze dat willen.
Maar helaas, niet alles is perfect. Discriminatie blijft bestaan, en er komen regelmatig anti LHBTIQ+-incidenten in het nieuws. Sommige zeer ernstig: onlangs werd er een gevangenisstraf van bijna vier jaar uitgedeeld in de zogenaamde Damrak-mishandeling. Hoe kan dat nou: de gemiddelde tolerantie stijgt en toch lijkt het alsof er steeds meer geweldsincidenten zijn. Velen vinden dan ook dat de tolerantie afneemt en dat we ’teruggaan naar vroeger’. Anderen zeggen dat de geweldsincidenten juist veel meer aandacht krijgen dan vroeger, nu alles breed wordt uitgemeten in social media. COC Amsterdam houdt zich al jaren met dit onderwerp bezig. Er zijn goede contacten opgebouwd met onder andere politie, gemeente, het discriminatiemeldpunt en de slachtofferhulp. Op die manier wordt geprobeerd de reactie van de instanties op dit soort incidenten te verbeteren. En houden we alle partijen scherp op voortgang op dit onderwerp.
Er komen echter ook regelmatig vragen of het COC iets kan betekenen voor de slachtoffers zelf. Marcel van Steijn is coördinator veiligheid. “Als je zelf opeens slachtoffer bent van geweld van anti-LHBTIQ+-geweld, weet je vaak niet waar je het moet zoeken. Moet je aangifte doen? Heeft de politie daar wel zin in? En wat gebeurt er dan, haal je je niet nog veel meer gedoe op de hals met zo’n aangifte? Het scheelt dan enorm als je bijgestaan wordt door iemand die van de hoed en de rand weet. “
“Wat de meeste mensen niet weten is dat je behalve aangifte ook een melding kunt doen bij de politie. Je verhaal wordt dan enkel geregistreerd en je komt in de statistieken terecht. Dat is belangrijk omdat het nu zo is dat heel veel mensen geen aangifte doen waardoor de instanties zeggen “dat het volgens de cijfers allemaal wel meevalt“. Een ander voordeel van een melding is dat als er later een nieuw incident is waarvan wel aangifte van komt, er in ieder geval een historie is. Dit geldt met name bij incidenten waarbij de dader bekend is, zoals een buurman die je lastigvalt.“
Het doen van aangifte gaat soms niet makkelijk. Tref je op het politiebureau de verkeerde diender, dan kan het gebeuren dat ze niet meewerken en zelfs ontmoedigen om aangifte te doen. Er heerst nog te vaak de opvatting het niet zo slim was om ‘je zo opvallend te gedragen’.
Marcel: “Aangiftes worden soms ook afgeraffeld. Als de politie niet de goede vragen stelt, hebben politie en justitie bij de vervolgstappen niet de goede informatie en kan de zaak zomaar geseponeerd worden. Natuurlijk helpt het dan als er een ervaren toeschouwer bijzit. Men weet dan dat er opgelet wordt. Veel incidenten vinden ook plaats op de mannen-ontmoetingsplaatsen. Daar zien we helaas weinig aangiften van, omdat men daar vaak anoniem heen wil gaan. We vermoeden dat 90% van de incidenten nooit gemeld wordt, de officiële cijfers zijn echt veel te laag. Grote incidenten, zoals mishandelingen waar bijvoorbeeld politie of een ambulance bij te pas komt, zijn redelijk zichtbaar. Maar de kleinere incidenten zoals bijvoorbeeld burenruzies met een anti-LHBTIQ+ aspect blijven vaak onzichtbaar. Dit soort situaties kan jaren doorgaan en een deel daarvan escaleert op een gegeven moment. Bij discriminatiezaken kan het Meldpunt Discriminatie helpen en zelf bemiddeling opzetten. Dat gebeurt nu nog te weinig.“
“Een ander aspect is zeker dat mensen tegenwoordig zich sneller laten gaan, wel of niet onder invloed van drank en drugs. De ruwere omgangsvormen in de politiek bijvoorbeeld en op sites als GeenStijl.nl speelt hier ook een rol in. We weten ook meer: vroeger kon je in leer of drag gewoon over straat, men herkende het niet. Tegenwoordig kleden bezoeker zich pas bij de Church zelf om. Bijna alle drags hebben eigen taxichauffeurs want in een gewone taxi krijgen ze zelfs al problemen.”
Heb je eenmaal aangifte gedaan, dan is het vervolg vrij onvoorspelbaar. Veel zaken worden geseponeerd, in 2017 zijn er maar zeven feitelijke vervolgingen geweest. Uiteraard is dat veel te weinig. Er lijkt een zekere gewenning op te treden: veel slachtoffers lijken te denken dat dit er gewoon bij hoort, ze gaan niet echt op hun strepen staan.
Marcel: “COC Amsterdam wordt steeds vaker benaderd met vragen of hulpverzoeken. Daarom zijn we nu veiligheidsbuddy’s aan het opleiden die slachtoffers terzijde kunnen staan. We hebben nu twee buddy’s, en we willen naar behoefte uitbreiden. Mensen kunnen ons benaderen als zij iets hebben meegemaakt rond discriminatie en willen overleggen wat het beste te doen of als zij vastlopen bij melding of aangifte van een incident. Daarnaast krijgen we ook steeds vaker tips over plekken die als onveilig worden ervaren. Omdat de daders vaak de meest kwetsbare slachtoffers eruit pikken, zijn we ook bezig met weerbaarheidstrainingen voor nieuwkomers en transgender personen. Dit gaat niet zo makkelijk, omdat deze mensen al heel veel aan hun hoofd hebben.”
“We zijn als COC Amsterdam voorzichtig om door verkeerde publiciteit het gevoel van onveiligheid verder te versterken, daar schiet niemand wat mee op. Het is beter slachtoffers goed te helpen en de werkwijze van instanties te verbeteren. En een onderdeel van dat laatste is te laten zien dat de officiële cijfers veel te laag zijn. Er is een hoop werk te doen, en daarom hebben we meer vrijwilligers nodig. We willen meer slachtoffers kunnen begeleiden, we willen bekender worden in de LHBTIQ+-community en we willen het overleg met de instanties beter benutten. We zijn met name op zoek naar meer diversiteit onder de veiligheidsbuddy’s zodat we zelf ook meer divers worden. Kortom, wil je ons helpen dan ben je van harte welkom.”
Heb je vragen of ben je geïnteresseerd om ook een bijdrage te leveren aan ons team, neem dan contact op met veiligheid@cocamsterdam.nl en volg ons via Twitter: @COCAdamveilig
